1-YAHUDİLİK
♠Yahudilerin soyu Hz. Nuh’un seçkin oğlu Sam’a dayanır.
♠İsrail: Mana olarak tanrı ile uğraşan anlamına gelir. Hz. İsa’dan öncekiler İsrail oğulları, sonrakiler Yahudi adıyla anılırlar. Yahudiliğin tarihi Hz. İbrahim ile başlar.
Hz. Musa ve on emir:
1-Seni Mısır’dan çıkaran tanrı benim,
2-Put yapmayacaksın,
3-Tanrının adını boş yere ağzına almayacaksın
4-Cumartesi gününü kutsal bileceksin,
5-Ana babaya hürmet göstereceksin,
6-Öldürmeyeceksin,
7-Zina yapmayacaksın,
8-Çalmayacaksın,
9-Yalancı şahitlik yapmayacaksın,
10-Komşunun hiç bir şeyine göz dikmeyeceksin.
♠Hz. Musa’dan sonra Yahudilerin başına Nuh’un oğlu Yeşu geçmiştir. Kabileler Yeşu’dan sonra Şoftim denilen hâkimler tarafından yönetilmiştir.
♠Bet-Hamiktaş: Kutsal ev; Süleyman mabedi diye de bilinir.
Hıristiyanlık öncesi Yahudi mezhepleri:
1-Ferisilik: Tefsirciler olarak tanınırlar.
2-Sadukilik: Tevrat dışında hiçbir otorite kabul etmeyen gruptuır.
3-Essenilik: Ölü deniz mezhebi diye bilinir.
♠Mişna: Tevrat’ın ilk tefsiridir. Talmut ise: Mişna’nın tefsiridir.
Hıristiyanlık sonrası Yahudi mezhepleri:
1-Rabbani: Ferisiliğin devamıdır.
2-Karailik: Tevrat’ı çok okuyanlardır.
♠Yazılı Yahudi metinleri: Eski Ahit, Tanah, Tora, Neviim, Ketuvim.
♠Sözlü Yahudi Metinleri: Tanah’ın tefsirleri; Mişna ve Tora’dır. Mişna zor anlaşıldığından Amora denen yorumcular ancak anlar.
Yahudiliğin temel ilkeleri:
1-Seçilmişlik
2-Kutsal toprak
3-Mabet
4-Mesihçilik.
♠Meleklere iman; Yahudi inanç esasları arasında yoktur.
♠Kotel: Süleyman mabedinden geriye kalan batı duvarına denir.
♠Malaki: Yahudilerin son peygamberinin ismidir.
♠Sinagog: Yahudi ibadet mekânlarıdır. Burada üç şey bulunur:
1-Aron Hokadeş(Kutsal dolap)
2-Devamlı yanan ışık,
3-Teva(Kürsü)
♠Sinagoglarda resim ve heykel bulunmaz.
♠Yahudilerde günlük ibadet; Sabah, İkindi, Akşam olmak üzere üç vakittir.
♠Şabat: Yahudilerde haftalık ibadet günüdür. (Cumartesi)
Dini bayramlar:
1-Roş-Haşana: Yılbaşı bayramı,
2-Yom-Kibbur: On günlük tövbe bayramı,
3-Sukkot: Yahudilerin 40 yıllık çölde dolaşıp kurtulmaları anısına yaptıkları bayram,
4-Simha-Tora: Tevrat’ın hatim bayramı,
5-Hanuka: Dini ve milli bir bayramdır. Süleyman mabedinde bir günlük yağla sekiz gün yanan şamdanın kutlaması.
6-Şavuot: Tevrat’ın Yahudilere verilme bayramı.
♠Hac zamanı: Sukkot, Fısıh, Şavuot Yahudilerin hac aylarıdır.
Günümüzde Yahudi mezhepleri:
♠Ortodoks Yahudiler: Klasik Yahudilerdir. Hasidizm: Ortodoksların içinden çıkan tarikatın adıdır. Siyah şapka ve cübbe giyerler.
♠Reformonist Yahudiler: Tevrat’ı tanrı tarafından verilmiş kitap olarak görmezler. Muhafazakâr Yahudiler: Reformlara karşıdırlar.
♠Maimonides(Musa b. Meymun): 13 maddelik iman esaslarını belirleyen Yahudi bilginidir.