İMAMLIK
⇒Devlet başkanlığına imamet-i Kübra namazdaki imamlığa ise imamet-i suğra denir.
⇒İmamlık için akıllı-baliğ-müslüman olmak gerekir. Kadın erkeklere imam olamaz. Özürlü kimse özürsüze imam olamaz. İmamlığa ehil olma sıralamasında en başta o bölgenin yöneticisi gelir.
⇒Kur’an‘ı iyi okuyan – muttaki olan – yaşça büyük olan – ahlakça üstün olan – yakışıklı olan – sesi güzel olan – elbisesi temiz olan – itibarı fazla olan sıralaması vardır. Cahilin – gösterişçinin (murai) – fasık – büyük küçük günahta ısrar edenin imamlığı mekruhtur.
İMAMLIĞIN ŞARTLARI:
1-İmamın Müslüman olması
2-Ergin (bâliğ) olması
3-Âkıl olması
4-Küfrü gerektirecek bir inancı bulunan, bid‘at ve dalalet ehlinin arkasında namaz kılınmaz.
5-İmam olacak kişinin erkek olması şarttır. Kadın, erkeklere imam olamaz. Kadınlar kendi aralarında cemaatle namaz kılmak istediklerinde içlerinden biri imam olabilir. Yine bir cenaze namazında sadece kadınlar bulunuyorsa, bu takdirde içlerinden biri imam olup cenaze namazını kıldırır.
6-İmamlık yapabilmek için namaz sahih olacak kadar Kur’an’ı ezbere okuyabilmek(kıraat) şarttır.
7-Özürlü olmayıp sağlam olmak,
8-Namazın sıhhat şartlarından birini yitirmiş olmamak. Özürlü olan kimse, özürsüze imam olamayacağı gibi, necâsetten tahâret şartını veya setr-i avret şartını yerine getirmemiş kimse, bu şartları yerine getirmiş olan kişiye imam olamaz.
İMAMA UYMANIN GEÇERLİLİK ŞARTLARI
⇒İmama uymaya iktida uyan kişiye muktedi denir. Muktedî namaza dururken hem namaz kılmaya hem de imama uymaya niyet etmelidir. Muktedî imamdan geride durup, hizasına veya önüne geçmemelidir. Kılınan namazın nevi itibariyle imam muktedîden aşağı olmamalıdır.
⇒Nâfile kılan muktedî, farz kılmakta olan imama uyabildiği halde, farz namaz kılan (müfteriz) muktedî, nâfile namaz kılan (müteneffil) imama uyamaz.
⇒Hanefîler’e ve Mâlikîler’e göre böyledir. Fakat Şâfiîler’e ve Hanbelîler’e göre farz kılan kişi, nâfile kılana uyabilir. Şâfiîler’e göre bir vaktin farz namazını kılmış olan kimse, yeniden başkalarına aynı vakit için imamlık yapabilir. Kendi kıldığı nâfile olur.
⇒İmam ve muktedî, aynı farzı kılıyor olmalıdır. İmam lâhik veya mesbûk olmamalıdır. İmam ile muktedî arasında, kadın saffı bulunursa iktidâ sahih olmaz. İmam ile muktedî arasındaki mesafenin mâkul uzaklıkta olması gerekir. Aralarında bir ırmak veya yol bulunması gibi, aşırı uzaklıkta iktidâ sahih olmaz. Farz dışındaki namazlar binek üzerinde kılınabildiği gibi cemaatle de kılınabilir. Farz olmayan bir namaz cemaatle kılınacaksa, birinin binek üzerinde ötekinin yaya olması veya farklı bineklerde olması durumunda iktidâ sahih olmaz.
⇒İmamın intikal tekbirlerini duymaya engel olacak bir perde, duvar bulunmamalıdır. Aradaki duvar, hoparlör ve aradaki aktarıcılar sayesinde imamın intikallerinden haberdar olmayı engellemiyorsa bu takdirde iktidâ konusunda herhangi bir problem olmaz.
⇒Bir kimse başka mezhepten birine uyabilir. Onun kendi mezhebindeki şartlara aykırı bir davranış içinde bulunup bulunmadığını araştırması gerekmez. Olağan durum budur. Fakat uyduğu kişide, kendi mezhebine göre abdesti bozan bir durumun ortaya çıktığını bilen kişinin o imama uyması sahih olmaz.
⇒Abdestli kişinin teyemmümlüye; abdest uzuvlarını yıkamış olan kişinin, meselâ mest üzerine veya sargı üzerine meshetmiş olan kişiye; ayakta duranın oturan kişiye iktidâsı da, bunun tersine bir iktidâ da sahihtir.
⇒Nâfile kılan farz kılana uyabilir, fakat aksi sahih değildir. Farz kılan nafile kılana uyamaz.
⇒İma ile namaz kılan kişiye, kendi durumunda olanlar uyabilirler. Mukim ile seferînin (yolcu) cemaatle namaz kılmaları câiz olup mukimin imam olması daha uygundur. Yolcunun imam olması halinde, kendisinin seferî olduğunu söylemesi şart olmamakla birlikte, onların yanılmamaları için önceden duyurması iyi olur.
⇒İmam, namazda BEŞ şeyi yapmazsa cemaat da bunları yapmaz.
Bunlar:
1-Kunut,
2-Bayram tekbirleri,
3-Birinci oturuş,
4-Tilâvet secdesi ve
5-Sehiv secdesi’dir.
⇒İmam DÖRT şeyi yaparsa cemaat ona uymaz.
Bunlar:
1-Fazla secde,
2-Bayram tekbirlerinde fazlalık,
3-cenaze tekbirlerinde fazlalık,
4-Namazın sonunda fazla rek’ata kalkmak.
⇒DOKUZ şeyi imam yapmasa cemaat yapar.
Bunlar:
1-İftitah tekbirinde elleri kaldırmak,
2-Sübhânekeyi okumak(imam fatihada olduğu sürece)
3-Rükû tekbiri,
4-Sücûd tekbiri,
5-Rükûda tesbih,
6-Secdede tesbih,
7-Rükûdan kalkarken “Semiallahü limen hamideh” demek.
8-Ettehiyyâtü’yü okumak,
9-Selâm vermek ve teşrik tekbirleri.
CEMAATLE NAMAZA İLİŞKİN BAZI MESELELER
⇒İmamın namazı bozulursa cemaatin de namazı bozulur. Muktedi ruku ve secdede imamdan önce davranmamalıdır. Kişi ruku ve secdede birdefa ‘’sübhane rabbiyel azim/ala’’ dedikten sonra imam Allahu ekber derse üç defa söylemeyi beklemeden kalkar.
⇒Birinci oturuşta muktedi ettehıyyatüyü okurken imam kalkarsa ister tamamlar isterse imamla birlikte kalkar. İmam bayram tekbirlerini -birinci oturuşu- tilavet ve sehiv secdesini- kunut duasını okumayı terk ederse cemaat de terk eder.
⇒Son oturuşta tahiyyat bitmeden imam selam verirse tahıyyatı tamamladıktan sonra selam verir. Kişi salavatları okuyorsa hemen selam verir. Namazın aslından olmayan hususlarda cemaat imama uymaz. Tahıyyatı okuduktan sonra imamı beklemeden muktedi selam verebilir ama bu mekruhtur. İmama uymak vaciptir.