İRADE-İ KÜLLİYYE VE İRADE-İ CÜZ’İYYE
441-İrade ne demektir?
&İstemek, dilemek, seçmek, iki veya daha çok alternatiflerden birine karar vermek demektir.
442-‘’Bir şeyin yapılmasına da yapılmamasına da muktedir olan hayat sahibinin bu iki şıktan birine kendi isteği ile hükmetmesidir’’ cümlesi hangi kelam kavramının anlamıdır?
&İrade
443-Mümkinat ne demektir?
&Olmasını veya olmamasını, varlığını veya yokluğunu aklın caiz gördüğü şeylerdir.
444-Allahu Teâlâ’nın “irade” sıfatı vardır. Allahu Teâlâ’nın iradesi ne demektir?
&Allah’ın, mümkinattan her birini, sonsuz hallerden ve vakitlerden birine tayin ve tahsis buyurması demektir.
445-Bir şeylerin varlığına veya yokluğuna, olmasına veya olmamasına karar vermek Allahu Teâlâ’nın iradesini ilgilendiren bir husustur; buna karar vermek Allah’ın işidir, iradesidir. Bu kararın kaynağı da Allah’ın “irade” sıfatıdır. Bu iradeye ne denir?
&İrade-i ilahiyye = İlahî irade
446-Allah’ın kullarına verdiği bir “irade” vardır ki, kul, kendisini ilgilendiren, kendi yaptığı işlerde bu iradesini kullanarak karar verir. Kula ait olan bu iradeye ne denir?
&İrade-i külliyye ve İrade-i cüz’iyye
447-Kulda bi’l-kuvve mevcut olan irade gücüne denir. Bu irade kullanılmaya hazır olan, ancak henüz kullanılmayan “potansiyel irade” demektir. İnsanın kullanmadığı ve sorumlu olmadığı iradedir. Bu hangi iradedir?
&Küllî irade
448-Küllî iradenin, başka bir ifade ile irade gücünün kullanılmasıdır; yani herhangi bir şeyin yapılması veya yapılmaması şıklarından birinin tercihidir. İşte insanı sorumlu kılan, bu iradedir. İrade gücünü kullanarak herhangi bir şeye karar verirse ve verdiği bu kararın gereğini yaparsa, işte insan bu yaptığından dolayı sevap veya günah kazanır; yaptığı Allah’ın rızasına uygunsa mükâfat görür; değilse ceza görür. Bu hangi iradedir?
&Cüz’î irade
449-İnsandaki potansiyel kudret sıfatını, yani bu sıfatın herhangi bir olaya yönelmemiş, ortaya çıkmamış haline ne denir?
&Kudret-i külliyye
450-İnsandaki potansiyel kudret sıfatını, yani bu sıfatın herhangi bir olaya olayda kullanılma durumuna ne denir?
&Kudret-i cüz’iyye
451-“Biz bir şeyin olmasını istediğimiz zaman ona sözümüz sadece “ol” dememizdir. Hemen oluverir.” Ayeti nasıl bir iradeyi anlatır?
&Tekvînî İrâde
452-“Muhakkak ki Allah adaleti, iyiliği ve akrabaya yardım etmeyi emrediyor (irade ediyor)…” Ayeti nasıl bir iradeyi anlatır?
&Teşrîî İrade
453-İnsanların davranışlarından niçin sorumludur?
&Akıl ve iradelerini kullanarak, düşünebilme ve karar verebilme yeteneğine sahip olmaları nedeniyle davranışlarından sorumludurlar.
454-İnsanda irade ve kudretin mevcut olmadıgını savunan görüş hangisidir?
&Cebriyye
455-Cüzi irade konusunu tam olarak açıklayamayan mezhep hangisidir?
&Eş’arilik
456-Herşeyin Allah’ın ilmi ve iradesi dâhilinde cereyan ettiğini insanın çizilmiş bir kaderinin bulunduğunu, insanın seçme imkânı ve irade gücünün olmayacağı söyleyen mezhep hangisidir?
&Selefiyye
457-Kader açısından insanın, bir fiilin işlemesinde kullandığı irade hangisidir?
&Cüzi İrade
458-İnsan özgün bir iradeye sahiptir tezi ileri süren hangi itikadi mezheptir?
&Maturidiyye
459-‘’İnsanın ihtiyari fiillerini’’ maturidi hangi kelami kavram ile açıklar?
&İrade-i cüziye
460-İnsanın fiilinde ilahi iradenin tesiri etkisi yoktur diyen görüş hangi ekole aittir?
&Mutezileye aittir
461-“Allah’ın yaratıcılığının her şeyi kapsaması” cümlesinin kavramsal karşılığı nedir?
&Teşrii İrade
462-Mâtürîdîler cüz’î iradeye hangi adları yani isimleri vermişlerdir?
&Azm-i musammem (kesinleşmiş karar), &İhtiyâr (seçim) ve kasıt (yönelme)
463-Nefes alışımız, kalp atışımız, midemizin sindirimi gibi zorunlu ve refleks hareketlerimizin oluşturduğu fiillerdir. Bunların oluşumunda insan iradesinin herhangi bir rolü yoktur. Dolayısıyla da insan bu fiillerden sorumlu değildir. Bahsedilen fiil hangisidir?
&Zorunlu fiiller =Iztırarı fiiller
464-Yazı yazmak, oturup kalkmak, namaz kılmak veya kılmamak, hayır veya şer, iyi veya kötü bir şey işlemek gibi hür irademizle seçerek yaptığımız fiiller. İradeli fiillerimizin oluşumunda herhangi bir baskı ve zorlama altında değildir. Bahsedilen fiil hangisidir?
&İhtiyari fiiller =İradeli fiiller