VAKF VE İBTİDA
345-Vakıf ne demektir?
&Durmak, nefesle birlikte sesin kesilmesi demektir. Ayetlerin herhangi bir yerinde durulduğu zaman dudaklar sakin harften önce gelen harfin harekesine göre şekil almalıdır. Eğer sakin harften önce gelen harf ötreli ise dudaklar ileride iken bitirilmelidir. Çünkü “sakin ma kalbine (geçmişine) tabidir”.
326-Kur’ânı Kerîm okurken, “Duruş ve durulan yerden başlayarak devam etme” anlamına gelen, bilgi ve becerilerini konu alan ilme ne denir?
&Vakıf ve İbtidâ
327- Vakf ve İbtidaya riayet etmek ne demektir?
&Durulacak ve başlanacak yer ve şekilleri iyi bilmek ve tatbik etmek.
328-Vakf ve ibtida yapmak neden önemlidir?
&Vakf ve ibtida mahallerini iyi bilmek lazımdır. Çünkü vakf ve ibtida, doğrudan doğruya Kur’an-ı Kerim’in manası ile ilgili bir husustur. Durulacak yerlerin tesbiti, başlanacak mahallerin bilinmesi Kur’an-ı Kerim’in daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Binaenaleyh, vakf ve ibtidaya riayet etmemek, Kur’an-ı Kerim’in manasını anlaşılmaz bir hale sokar. Kelamın lafız ve mana yönüyle tamam olduğu bir yerde vakf yapmak lazımdır.
329-İbtidanın kuralları nelerdir?
&Vakf-ı tam ve vakf-ı kafi olan yerlerde durduktan sonra peşinden gelen kelimeden başlamak uygundur.
&Vakf-ı hasen ayet sonunda ise takip eden ayetin başından okunarak devam edilir eğer ayet ortasında yapılmışsa mananın bütünlüğünü sağlamak şartıyla o kelimeden veya daha geriden alınarak başlanır.
330-Vakf edilen yerde az da olsa nefes almak lazımdır. Çünkü vakf edilen yerde nefes almadan durup tekrar devam edilirse ne meydana gelmiş olur?
&Sekte. Bundan kaçınmak lâzımdır.
331-Kur’an okurken durulduğunda geriden alınması gereken yerler nerelerdir?
İnne, Elleti, Ellezi, Sümme, Fi, Ve, Leyte, Lakin, Enne, vb.
332-Vakf ve ibtidaya çok önem veren Hz. Peygamberimiz (s.a.v), ‘’Kur’an-ı Kerim’i okuduğunda kıraatını Ayet ayet keserdi’’ Bu şekilde okuduğunu hangi sahabe bildirmiştir?
&Ümmü Seleme(r.a)
333-Hz. Ali(r.a) tertili nasıl tarif etmektedir?
& “Tertil, harfleri tecvide riayet ederek okumak ve vakıfları bilmektir”
334-“Kur’an-ı Kerim’i bilmenin yolu, vakf ve ibtidayı bilmekten geçer” diyen kimdir?
&İbnü’l Enburi
335-Vakıfta esas olan nedir?
&İskândır
336-İki sakin hangi durumda yan yana gelebilir?
&Vakf halinde
337-Şeddeli bir harf üzerinde nasıl durulmalıdır?
&Sükun ile ancak şedde olduğunu belirtmek için biraz tutmalıdır.
338-Durulan kelimenin sonunda harf-i med bulunuyorsa, gerek durunca ve gerekse geçince o kelime nasıl okunur?
&Aynı okunur. وَكَانَ اللّٰهُ قَوِيًّا , اَمْرُ اللّٰهِ مَفْعُو , سُنَّةَ اللّٰهِ فِي , ﴿٤٢﴾ هُوَ الَّذ۪ي يُصَلّ۪ي gibi
339-Kelimenin sonu iki üstün olunca nasıl okunur?
بِاللّٰهِ حَس۪يبًا , قَامُواۜ وَلَوْ شَٓاءً
&“E veya A” sesiyle uzatarak durulur. Yani tenvin düşer ve son harf çekilerek okunur.
340-Kelimenin sonu iki esre, iki ötre, üstün, esre, ötre olursa nasıl okunur?
امْرَاَةٌ , وَلَهُٓ اَخٌ , اَوْ اُخْتٌ , بِفَاحِشَةٍ , مُبَيِّنَةٍۚ , لَا تَعْلَمُونَ
&Hareke düşer ve kelimenin sonu sâkin olur.
341-Kelime sonlarının hareke durumlarına göre iskâna misaller vererek açıklayınız?
&Vakıf yapılan kelimenin sonu sükûnlu ise, olduğu gibi kalır. (رَبِّي) ,(قُلْ) kelimelerinde olduğu gibi
&Kelimenin sonu üstünlü ise sakin kılınır. (اللّٰهُ اٰمِن۪ينَۜ ) gibi
&Kelimenin sonu esreli ise, sakin kılınır. (وَمَتَاعًا اِلٰى ح۪ينٍ , وَالْاِبْكَارِ )gibi. Ayrıca ravm de yapılabilir.
&Kelimenin sonu ötreli ise, sakin kılınır. وَاِيَّاكَ نَسْتَع۪ينُۜ gibi. Ayrıca ravm ve işmam da yapılabilir.
&Kelimenin sonu şeddeli ise, şeddeye riayet etmek suretiyle o harfin şeddeli olduğunu belirtmek lazımdır.(مُسْتَقَرٌّ) ( فِي الْيَمِّ) gibi.
&Kelimenin sonunda harekeli vav و veya ye ي harfi bulunur ve kendilerinden önceki harfin harekesi de kendi cinslerinden yani vav’ın makabli ötreli, ye’ninki de esreli olursa, vakıftaki iskân sebebiyle harf-i medd olurlar. هُوَ هُو , فَنَسِي فَنَسِيَ gibi.
&Kelimenin sonunda yuvarlak te ة harfi bulunuyorsa, he (ه) sesi üzerine vakıf yapılır. جَنَّةٌ جَنَّهْ kelimesi gibi.
&Kelimenin sonu tenvinli ise tenvin düşer ve harf sakin okunur.
شَيْءٍ عَل۪يمٌ , وا اِلٰى صِرَاطٍ , مُسْتَق۪يمٍ ,, gibi. Ancak tenvin iki üstün ise, o zaman tenvînden bedel elif üzerine vakf yapılır. ف۪يهَا اسْمُ اللّٰهِ كَث۪يرًاۜ gibi. Tenvin, yuvarlak te (ة) üzerinde bulunuyorsa, vakf halinde tenvin yine düşer ve he (ه) sesi üzerine vakf yapılır: خَاوِيَةٌ gibi.
&Te’kid nunları, tenvin ile yazılmış bulunan Yusuf süresi, 32. Ayetinde وَلَيَكُنًا kelimesi ile Alak süresi; 15. ayetindeki لَنَسْفَعًا kelimesi üzerinde vakf, elif üzerine yapılır.
&Kur’an-ı Kerim’deki harf-i med olan eliflerin kendisinden sonra sakin bir harf yoksa durulsa da geçilse de uzatılarak okunur. Ancak 7 kelime vardır ki, bunların sonlarında sakin bir harf olmadığı halde üzerlerinde durulduğu zaman elifleri okunur, uzatılır. Geçildiği zaman elifler okunmaz, uzatılmazlar. Kasır, yani hareke okunur.
Ø1-Müfret mütekellim zamiri olan اَنَا -اَنَ (Kur’an-ı Kerim’in müteaddit yerlerinde geçen (اَناَ) Ene, yani mütekellim (اَناَ) Eneleri.)
Ø2-Kehf süresi, 38. Ayetindeki لَكِنَّا – لٰكِنَّ (El-Kehf (لَكِناَّهُوَاللَّهُ) Lâkinne Hüvallahü.)
Ø3-Ahzab süresi, 10. Ayetindeki اَلظُّنُوناَ (El-ahzab (اَلظُّنُوناَ) Ezzunûne.)
Ø4-Ahzab süresi, 66. Ayetindeki الرسولا – اَلرَّسُول (El-Ahzab (اَلرَّسُولأَ) Er-Rasûle.)
Ø5-Ahzab süresi, 67. Ayetindeki اَلسَّبِيلاَ (El-Ahzab 428 (اَلسَّبِيلاَ) Es-Sebîle.)
Ø6-İnsan süresi, 15. Ayetindeki (El-İnsan (قَواَريراَ) Gavârirâ)
⇒Yukarıdaki kelimeler vakıf halinde (durulunca) elif üzerine yapılır. Yani durulunca bir elif miktarı uzatılır. Vasıl halinde (geçişte) uzatılmadan okunur.
Ø7-İnsan süresi, 4. Ayetindeki سَلاَسِلاَ – سَلَاسِلَ (6- El-İnsan 579 (سَلاَسِِلَ) Selesile.)
⇒Yukarıdaki kelimede durulunca سَلاَسِلاَ – سَلَاسِلَ iki vecih okunur. Yani durulunca bir elif miktarı uzatılır veya cezimlenir. Vasıl halinde (geçişte) uzatılmadan okunur.
&Durulmazsa لٰكِنَّ هُوَ şeklinde okunur, durulursa elif üzerine لٰكِنَّا * هُوَ şeklinde durulur.
343- الْكِتَابِ مِنْ kelimesi okunurken vasıl (geçiş) halinde nasıl okunmalıdır?
&Vasıl yapılmak istenilirse ‘’nun’’ harfi üstün ile harekelenir. مِنَ الْكِتَابِ
343/1-Neml suresi 36. ayette bulunan (اتينى) kelimesindeki nasıl okunur?
&Yâ (ى) harfi, vasl halinde yazıda da görüldüğü gibi Yâ’nın fethası ile okunur. Vakf halinde ise iki türlü okumak caizdir:
&Yâ harfini harf-i med yaparak, medd-i Tabii şeklinde vakfetmek.
&Yâ harfini hazfedip, Nûn’un sükûnu üzere vakfetmek.