ZEKÂTIN ÖDENME ZAMANI
293-Şartları gerçekleşen malların zekâtları ne zaman ödenir?
&Fakihler şartları gerçekleşen malda zekâtın derhal (fevrî) yani sene biter bitmez ödenmesi gerektiğinde görüş birliğine varmışlardır. Çünkü malda gerçekleşen zekât borcu, artık kul hakkıdır. Bu borcun ödenmesini –özürsüz olarak- geriye bırakmak câiz değildir.
294-Şartları gerçekleşen malların zekâtlarını hangi mezheplerde hemen ödemek gerekir yani fevridir?
&İmam-ı Hanefî, İmam-ı Şâfiî, İmam-ı Mâlik ve İmam-ı Ahmed b. Hanbel
295-İslâm’da prensip olarak ibadetler hemen yerine getirilmesi istenen bir husustur. Zekatın verilmesiyle ilgili malen bir ayet söyleyiniz?
&“Hayırlar(ı işlemede) yarış yapınız” (Âl-i İmrân 3/133)
296-Bir kamerî yılın tamamlanması ile farz olur. Bu mallardan zekât her senede bir defaya mahsus olmak üzere ödenir. Hangi tür zekât mallarından bahsedilmiştir?
&Altından, gümüşten, paradan, ticaret mallarından ve hayvanlardan
297-Toprak ürünlerinin zekâtı nasıl olmalıdır?
&Senede kaç kere ürün alınırsa o kadar verilir. Yani bir araziden bir senede iki kere mahsul alan kişi iki kere zekât verir.
298-Zekâtın verileceği hasat dönemi derken geniş anlamda hangi zaman kast edilmektedir?
&Olgunlaşmaya başladığı andan itibaren ve hasattan kısa bir müddet sonra ikisinin arası
299-Toprak ürünlerinde zekâtın vücûb vakti ne zamandır?
&Farklı görüşler bulunmakla birlikte ağırlıklı görüş, bunun hasat esnasında olduğu yönündedir.
300-Toprak ürünlerinden zekât tahsili güneş takvim sistemine göre “hasat zamanı” ne zamandır?
&Hububat:Harmanlanıp sapından çıkarılınca
&Meyveler:Toplanınca
&Madenler:Elde edilince
301-Altın, gümüş, para, ticaret malları ve hayvanlar ne zaman zekâta tâbi olmaktadırlar?
&Üzerinden bir kamerî yıl geçmekle
302-Toprak ürünleri (tahıl, meyve vb.) hasattan sonra sahibinin kusuru olmaksızın helâk olsa veya çalınsa zekât durumu ne olur?
&Zekât yükümlülüğünden kurtulur
303-Balda zekâtın, nisab miktarı bal elde edilmesiyle vâcip olacağı görüşünde olan mezhepler hangilerdir?
&Hanefî ve Hanbelîler
304-Altın, gümüş, para, ticaret malları ve hayvanlar gibi malların zekât borçlarını mükellef isterse sene dolmadan da verebilir mi?
&Evet
305-Fakihlerin çoğunluğu, bu uygulamadan hareketle, zekâtın vücûb sebebi nisab bulunduğu takdirde kişinin zekâtını vaktinden önce ödeyebileceğini söylemişlerdir. Bu görüşte olan imamlar hangilerdir?
&Ebû Hanîfe, Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel
306-Mal ister nisaba ulaşsın ister ulaşmasın vaktinden önce zekâtının verilmesinin câiz olmadığı görüşünde olan imamlar kimlerdir, neden?
&İmam Mâlik ile Dâvûd ez-Zâhirî, Çünkü sene geçme şartı (havl) nisab gibi zekâtın vücûb şartlarından olup, nasıl namaz vaktinden önce kılınmazsa zekât da vaktinden önce ödenemez.
307-Zekat üzerine farz olan kişi zekatı hemen vermeyip, zekât borcunu ertesi yıla tehir edilebilir mi?
&Fakihlerin coğunluğuna göre İslâm’daki “kolaylaştırma” prensibine uyarak zekât borcunun mâkul bir süre içinde ve makul bir sebepten dolayı geciktirilmesi câizdir.
308-Durum ne olursa olsun, hiçbir zaman zekât borcunun ertelenemeyeceği görüşünde olanlar kimlerdir?
&Ahmed b. Hanbel ve bazı Mâlikî fakihleri
309-Zekâtı ertelemenin makul sebepleri nelerdir?
&Zekâtın yerine ulaşmasını temin gayesi için
&Muhtaç fakirleri aramak için
&Gurbette olan fakir akrabaya zekât göndermek için
&Zekât malına o anda mükellefin ihtiyacı olduğu için
&Mükellefin iktisadî bir sıkıntıdan kurtulması için
310-Zekâtı erteleme süresi içinde zekât mal telef olursa, tahakkuk eden zekât miktarının durumu nasıl olur?
&Mükellef zekât borcunu ödemek zorunda kalır. Çünkü zekât borcu doğmuş, mükellef verme imkânına da kavuşmuş, ama herhangi bir sebeple ödemeyi geciktirmiştir.
311-Öteden beri müslümanlar zekât borçlarını rahmet ayı olan ramazan ayında ödemeyi âdet haline getirmiş iseler de, zekâtın ödenmesi için tayin edilmiş bir gün veya ay yoktur. O halde aslolan nedir?
&Vücûb şartları gerçekleşince zekâtın ödenmesidir.
312-Bir malda zekât borcu doğduktan sonra, bu borç ödenmeden önce o mal çalınmak, kaybolmak, gasbedilmek gibi yollarla helâk olsa; mükellef ister ödeme imkânına sahip olsun veya olmasın, zekât borcu düşer. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Hanefîler
313-Bir malda zekât borcu doğduktan sonra, bu malı bağış veya satış yoluyla tüketirse zekât borcu düşmez, zekâtını vermesi gerekir. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Hanefîler
314-.Bir malda zekât borcu doğduktan sonra, bu borç ödenmeden önce o mal çalınmak, kaybolmak, gasbedilmek gibi yollarla helâk olsa; mükellef ister ödeme imkânına sahip olsun veya olmasın, zekât borcu düşmez. Mükellefin onu yeniden ödemesi gerekir. Bu görüş kime aittir?
&Fakihlerin çoğunluğuna
315-Zekâtın mükellefin niyetiyle eda edilen ve niyâbet kabul etmeyen bir ibadet olduğunu ileri sürerek, mükellefin ölmesiyle zekât borcunun da düşeceğini söyleyen hangi mezheptir?
&Hanefîler
316-Ölen kişi zekâtının ödenmesi için vasiyet etmişse mirasının üçte bir miktarından zekât borcu ödenir. Vasiyet etmemiş ise mal vârislerine intikal eder. Fakat vârisleri ödeme mecburiyetinde değillerdir. Ama öderlerse bu nâfile bir sadaka yerine geçer. Çünkü zekât bir ibadettir. Her ibadet gibi niyetle eda edilir. Borçlunun ölmesi sebebiyle niyet olmadığından borç da düşer. Hanefîler zekât borcunu ödemeden ölen kimsenin, namazı, orucu terkederek ölen kimse gibi günahkâr ve borçlu olarak öldüğü ve geride kalanların onu bu borçtan kurtaramayacağı görüşündedirler. Hanefilere ait olan anlatım doğru mudur?
&Evet
317-Zekât borcunu ödemeden ölen kimsenin, namazı, orucu terkederek ölen kimse gibi günahkâr ve borçlu olarak öldüğü ve geride kalanların onu bu borçtan kurtaramayacağı görüşünde olan mezhep hangisidir?
&Hanefîler