İSLAM HUKUKUNUN OLUŞUMU
25-Toplumsal düzen kuralları nedir?
&Toplumsal düzenin kurulması ancak bireylerin davranışlarını, nasıl olmaları gerektiği hususunda yönlendiren bir takım kurallar aracılığıyla gerçekleşir. Toplumsal yaşamı düzenleyen bu kurallara toplumsal düzen kuralları denir.
26-Toplumsal düzen kuralları kaç kısma ayrılır ve bunlar nelerdir?
&Toplumsal düzen kuralları çeşitli ölçütler dikkate alınarak din, ahlak, hukuk, örf-adet ve görgü kuralları olmak üzere beş kısma tasnif edilerek incelenir. Sözü edilen kural gruplarının her biri, toplumsal düzenin gerçekleşmesinde işlevseldir.
27-Toplumsal düzen için en çok işlevsel olan grup hangisidir?
&Hukuk, özellikle günümüz toplumları bakımından toplumsal düzenin sağlanmasında en çok işlevsel olan kural grubunu temsil etmektedir.
28-Hukukun fazla işlevsel olmasının sebebi nedir?
&Hukuk kurallarının din, ahlak, örf-adet ve görgü kurallarına göre daha fazla işlevsel olmaları, devlet gücü ile desteklenmiş olmalarından kaynaklanmaktadır.
29-İslam hukukunun oluşum süreci gerçekleşmiştir?
&Hz. Peygamber, sahabe, tabiun dönemlerinde hazırlık safhasının tamamlandığı; müctehid imamlar döneminde sistemleşmeye başladığı; mezhep merkezli dönemde ise sistemin olgunlaştığı ifade edilebilir.
30-Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun durumu ile ilgili Mekke safhasının özelliklerini nelerdir?
&Mekke’de geçen hicretten önceki 13 yıl zarfında tebliğ edilen esaslar ağırlıklı olarak Allah’ın birliği, Peygamberlik müessesesi, ahiret hayatı gibi temel inanç ilkelerinin yerleştirilmesine yönelik olmuştur.
31-Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun durumu ile ilgili Medine safhasının özelliklerini nelerdir?
&Bu dönemde ibadet konuları ile ilgili ayrıntılı hükümlerin yanı sıra evlenme, boşanma, velayet, miras, ticari hayat, akitler ve borç ilişkileri, haksız fiiller, cezalar, muhakeme usulü, savaş ve barışla ilgili kurallar vb. sosyal hayatın hemen her alanını düzenleyen kurallar vaz edilmiştir.
32 hukukunun temel kaynakları neydi?
&Vahiydir. İslam hukukunun ilk kaynağını Kur’an (fıkıh terminolojisindeki adı Kitab) diğerini ise Peygamber’in sünneti oluşturmaktadır.
33-Hukukta sünnetin kapsamını nedir?
&Sünnet, Hz. Peygamber’in ahkâm ayetlerinin anlaşılması ve uygulanması ile ilgili söz, eylem ve onaylamalarını içerdiği gibi, Kur’an’da temas edilmeyen konuları hükme bağlayan tasarruflarını da kapsamaktadır.
34-Hz. Peygamber döneminde sahabenin yaptığı içtihadın geçerli olması için ne gerekiyordu?
&Peygamber efendimizin onayından geç-tiği takdirde geçerli sayılıyordu.
35-Hz. Peygamber döneminde İslam hukuku oluşum sürecinde dikkat çeken temel özellikler nelerdir?
&Tedrice riayet
&Kolaylık ilkesi
&Toplumun maslahatının gözetilmesi
36-Tedrice riayet ne demektir?
&Asr-ı saadet dönemde hükümlerin vaz edilişi sırasında, mükellefiyetlerin aşama aşama belirli bir hazırlık ve alıştırma süreciyle yürürlük kazanmasıdır. Örneğin namazın önce sabah ve akşam olmak üzere iki vakitle başlaması daha sonra beş vakte çıkarılması yada içki ve kumarın yasaklanmasının birkaç aşamada gerçekleşmesi gibi.
37-Kolaylık ilkesi ne demektir?
&İlahi iradenin mükelleflerin zorluk ve sıkıntı içinde değil bilakis kolaylaştırmayı hedeflediği bizzat Kur’an’da açıklanmıştır. Peygamberimiz’de günah söz konusu olmadığı müddetçe her iki alternatifin en kolayını tercih ettiği nakledilmektedir. Örneğin ikrah, hastalık, yolculuk, hata, unutma vb. hususlarda kolaylıklar gibi.
38-Toplumun maslahatının gözetilmesi ne demektir?
&Bazı hukuki düzenlemelerin toplumun maslahatı doğrultusunda değişime tabi tutulduğu görülmektedir. Örneğin vefat eden bir erkeğin eşinin bekleme süresi bir yılken daha sonra dört ay on gün olarak tespit edilmiştir.