1-MUTEZILE MEZHEBİ
158-Mutezile nasıl ortaya çıkmıştır?
&Bir gün bir zat Hasan el Basri’nin meclisine geliyor. Bir Mü’min büyük bir günah işlerse ne olur? diye soruyor. Vasıl bin Ata hemen atılıp İman ile küfür arasında bulunduğunu söylüyor ve Hasan-ı Basrî’nin Meclisini terk edip gidiyor. Vasıl ve taraftarlarına ‘’ayrılanlar, uzaklaşanlar, bir tarafa çekilenler” manasına el-mutezile denilmiştir.
159-Mutezile ne zaman ve kim tarafından kurulmuştur?
&Basra’da Emeviler zamanında zuhur etmiş, Hicri 2. asırda Hişam bin Abdülmelik zamanında Vasıl bin Ata tarafından kurulmuştur.
160-Mutezile hangi dönemde gelişme göstermiştir?
&Abbasiler
161-Mezhep kim zamanında resmi mezhep olarak kabul edildi?
&Halife Me’mun (Halife Mutasım ve Vasık döneminde de etkili)
162-Mutezileyi saf dışı bırakıp Ehli Sünnete dönüşü sağlayan halife kimdir?
&Mütevekkil
163-Mutezile mezhebinin güç kaybetmesi nasıl oldu?
&Mütevekkil’den sonra vezir Sahib bin Abbad’ın mutezili olması nedeniyle Büvey-hilerde kısmen canlılık kazansalar da Abbasi halifesi Kadir-Billah’ın cephe almasıyla çöküşe geçti. Gazneli Mahmud’un Büveyhileri yenmesiyle Horosan’a göçmüşler Selçuklularda biraz canlansalar da Eşariliğin canlanmasıyla güçlerini kaybetmişler. (Zemah-şeri bu dönemde yetişmiş)
164-Ehli Sünnetin kabul etmediği Mutezile’nin kabul ettiği görüşler nelerdir?
&Kaderi inkâr etmeleri (ınsanların mutlak iradeleriyle eylemlerini yarattığını savunurlar)
&Tövbe etmeden ölenlerin ve fasıkın bağışlanmayıp ebedi olarak cehennemde kalacağını savunmaları.
&Allah’ın hayrı yaratıp, şerri yaratmadığını savunmaları
165-Günümüzde Mutezililer nerede varlıklarını sürdürmektedirler?
&Şii muhitlerde, yoğun olarak Yemen de.
166-Mutezile Kur’an tefsirini özellikle hangi prensipler üzerinde temellendirilmiştir?
&Tevhid ve adalet
167-Mutezilenin prensipleri dışında dayandığı en önemli unsur?
&Akıl (Onlara göre sağlam akılla sahih nakil (nass) çelişmez. Akıl ile nakil arasında eğer çelişki olursa o zaman nakil mutlaka te’vil edilmelidir)
168-Mutezile mezhebinin temel ilgi alanları nelerdir?
&Allah, melek, peygamber, ahiret, kutsal, kitaplar, kaza ve kader
169-Mutezile mezhebi Allah(cc)’ın ”eli, yüzü ve arşı” gibi unsurları nasıl tefsir eder?
&Bu unsurları Allah’ın organları veya eşyaları olarak görmez; bunları mecazi ve sembolik olarak tefsir eder. Allah’ın eli ve arşı: Gücü kudreti, yüzü: zatı ile tefsir eder.
170-Kendini “Ehlü’l-adl ve’t-tevhîd” diye adlandırır. Hatta kelâm ilminin bu mezhebin öncülüğünde doğmuş olduğu söylenebilir. Abbâsîler döneminde en parlak günlerini yaşamış olan bu mezhep daha sonra etkinliğini hatta bir mezhep olma hüviyetini yitirmiştir. Akılcı bir mezheptir. Şîa’nın Ca‘feriyye ve Zeydiyye kolları ile Hâricîliğin İbâzıyye kolunda yaşamaktadır. Bahsedilen mezhep hangisidir?
&Mu‘tezile
171-Mu’tezile’nin beş ana esasını (Usûlü’l-Hamse) ilk ortaya atan hangi Mutezile düşünürüdür?
&Ebu’l-Huzeyl
172-Mutezile mezhebine bağlı kişilerin prensip halinde sistemleştirdikleri – inandıkları belirli esaslar(Usûlü’l-Hamse yani 5 usül) nelerdir?
&Tevhit
&Adalet
&El-Va’d ve el-Va’id(Söz ve tehdit)
&El Menzile beyne’l-menzileteyn(İki konum arasındaki bir konum)
&Emr-i bi’l ma’rûf ve nehy-i anil münker
173-El menziletü beynel menzileteyn fikrinin teşekkülündeki merkezi isimler kimlerdir?
&Vasıl b. Ata ve Amr b. Ubeyd
174-El emru bil maruf ve nehyi anil münker prensibinin ahlaki boyutta ele alınması kimlerle gerçekleşmiştir?
&Ebu Ali el Cübbai ve Ebu Haşim el Cubbai
175-Mutezilenin 5 esasının oluşum sırası nasıldır?
&El menziletü beynel menzileteyn
&El vad vel vaid
&Emru bil maruf ven nehyi anil münker
&Tevhid
&Adl
176-Mutezile ekolu 5 esas içinde en çok hangilerine vurgu yapmıştır?
&Tevhid ve adl
177-Mu‘tezile’nin prensiplerinden olan ‘’tevhid’’ ne demektir?
&Allah’ın zât ve sıfatları yönüyle bir kabul edilmesi
178-Mu‘tezile’nin prensiplerinden olan ‘’adl’’ ne demektir?
&Kulların ihtiyarî fiillerini hür iradeleriyle yaptığı ve kul için en uygun olanı yaratmanın Allah’a gerekli olduğu
179-Mu‘tezile’nin prensiplerinden olan ‘’emir bi’l-ma‘rûf nehiy ani’l-münker’’ ne demektir?
&İyiliği yaptırmaya ve kötülüğü önlemeye çalışmanın bütün Müslümanlara farz olduğu
180-Mu‘tezile’nin prensiplerinden olan ‘’va’d ve vaîd’’ ne demektir?
&İyilik yapanın mükâfat, kötülük yapanın da ceza görmesinin zorunluluğu
181-Mu‘tezile’nin prensiplerinden olan ‘’el-menzile beyne’l-menzileteyn’’ ne demektir?
&Büyük günah işleyenin iman ile küfür arasında fısk(fasık) mertebesinde olduğu
182-Vasıl b. Ata’nın kelam alanında geliştirdiği akım hangisidir?
&Mutezili Akımı
183-İslam fikir tarihinde Kelam ilminin ilk kurucusu hangi mezhep kabul edilir?
&Mu’tezile
184-Yunan felsefesinin tesirinde kalmış ve zamanla dini meselelerden felsefi meselelere kaymış olan Vasıl b. Ata’nın kurduğu mezhep hangisidir?
&Mutezile
185-‘’Allah’ın ahirette görülmesi imkânsızdır, Kur’an yaratılmıştır.’’ , ‘’Akıl nakilden üstündür, Husun ve kubuhda akil üstündür.’’ Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Mutezile
186-Büyük günah işleyen Mümin tövbe etmeden ölürse azap görür. Bununla birlikte bu kişinin (büyük günah işlemiş Müminin) konumu kâfirlik değildir; bu kişiye fasık denir ve iman ile küfür arasında bir konum olduğuna inanılır. Bu açılım Mütezilenin hangi inanç esası ile açıklanır?
&El Menzile beyne’l-menzileteyn
187-Mutezile’nin etkisinde kalan Abbasî halifelerinden Halife Me’mûn’a, Kur’an’ın mahlûk olmadığını belirterek, “Kur’an Allah kelâmıdır, bunun dışında ilâve bir söz söyleyemeyiz” tarzında cevap veren ve işkenceye mâruz kalan kimdir?
&Ahmed b. Hanbel ve arkadaşları
188-Kur’an’ın mahlûk olduğu görüşünü benimseyip yayan kişi kimdir?
&Cehm b. Safvân
189-Âlimler üzerinde on altı yıl kadar devam eden baskı ve işkence hangi Halife döneminde sona ermiş ve Kur’an’ın mahlûk olduğunu söylemek bir süre yasaklanmıştır?
&Halife Mütevekkil
190-Mihne politikası nedir?
&Kur’an’ın yaradılmışlığı demektir.
191-‘’Amelin imandan bir cüz olduğunu söyleyen’’ iki mezhep hangisidir?
&Mu’tezile – Hâriciyye.
192-Zeydiye kendilerine mahsus görüşleri dışında hangi mezhebin fikirlerine uygun görüşleri de vardır?
&Mu’tezile
193-Mutezile mezhebinin görüşü nedir?
&Görüşü; Akılcılığı öne çıkarmıştır. Büyük günahın imandan çıkaracağını benimsemiştir.
194-Abbasiler döneminde gelişen, kaderi inkâr ettiklerinden kendilerine Kaderiye denilen, fıkıh mezhebi olarak çoğunlukla Hanefi mezhebine bağlı olan, itikat olarak Şia kolları Zeydiyye ve İsnaaşeriyye arasında yaygın olan, görüşleri nedeniyle Ehl-i Sünnet içerisinde hoş karşılanmayan(tekfir edilen), Akla olabildiğince önem veren mezhep hangisidir?
&Mutezile
195-Hangi mezhep Abbâsîler’de devletin resmi mezhebi olarak kabul edilmiştir?
&Mu’tezile
196-Hangi mezhep akıl ile nass(ayet-hadis) çelişkili durduğunda nass’ı akla uygun olacak şekilde te’vil ettiğinden (yorumladığında) dolayı gelenekçi akımlardan büyük eleştiri almıştır?
&Mutezile
197-Mutezile mezhebinin hangi inanç esası Cebriyye’ye bir tebki olarak doğmuştur?
&Adalet(Kader tartışmasıyla ilgili)
198-Mutezile mezhebinin hangi inanç esası Mürcie’ye bir tebki olarak çıkmıştır?
&El-Va’d ve el-Va’id
199-Cehmiyye mezhebini en çok etkilediği ekol hangisidir?
&Mutezile
200-İnsan fiillerinde tamamen hürdür ve fiillerini, Allah’ın ona bahşettiği bir güçten yararlanarak, kendisi yaratır. Eğer Allah kişinin fiillerini yaratmış olsaydı, kişi davranışlarında hür olmasaydı, Allah’ın kişiyi davranışlarından, fiillerinden dolayı cezalandırması adil olmazdı. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Mutezile
201-Mutezile ‘’tevellüd’’ teorisiyle hangi soruna çözüm getirmeye çalışmaktadır?
&İnsanın fiillerinin ortaya çıkışı ve sorumluluğunu temellendirmek
202-‘’Kul iyi veya kötü fiillerinin yaratıcısıdır ve yaptıklarından dolayı gelecek hayatta mükâfat ve ceza hak edecektir.” Bu görüş hangi okula aittir?
&Mutezile
203-Mutezile’nin Yüce Allah hakkında kullandıkları ‘’hikmet’’ terimiyle neyi kast etmektedir.
&ALLAH’ın tüm fiillerinin bir gaye üzerine oluşunu
204-Kebire sahibi ne mutlak mümin nede mutlak kâfirdir, o ikisi arasında bir yerdedir. Diyen kimdir?
&Vasıl b Ata
205-Mutezile ekolünün gümüş çağı hangi isimlerle vuku bulmuştur?
&Ebu Ali ve oğlu Ebu Haşim Cübbai
206-‘Şerhul Usulil Hamse’ ve ‘El Muğni fi Ebvabit Tevhid’ adlı eserler kimindir?
&Kadı Abdülcebbar
207-Mutezilenin iki ana kolu hangileridir?
&Basra ekolü &Bağdat ekolü
208-Mutezilenin Basra ekolünün önde gelen isimleri kimlerdir?
&Ebu huzeyl el Hallaf, Ebu Bekir el Asam, Muammer b. Abdad es Sülemi, Hişam b. Amr el fuvati, Zurkan, Nazzam, Şahham, El Esvari, Abdab b. Süleyman es Saymeri, Cahız, Ebu Ali el Cubbai veEbu Haşim el Cubbai
209-Hz Ali’yi diğer sahabeden üstün tutan ve Alioğullarına yakın olan bir siyasi tavrı benimseyen ekol hangisidir?
&Bağdat ekolu
210-Bağdat mutezilesinin başındaki isim kimdir?
&Bişr b. El-Mutemir
211-‘’İmametül mefdul’’ görüşü hangi ekole aittir?
&Bağdat ekolü
212-Mutezilenin Bağdat ekolünün önde gelen isimleri kimlerdir?
&Ebu Sehl Bişr b. El Mutemir, Ahmed b. Ebi Duad, Sümame b. Eşres, Ebu Musa el Murdar, Cafer b Harb, Cafer b Mübeşşir, El İskafi, İsa b. Haysem es sufi, Ebu Huseyin el Hayat ve Ebul kasım el Belhi el Kabi
213-Mutezile mezhebine mensup Cahız’ın eserleri nelerdir?
&El Beyan vet-Teybin, Kitabu’l-Hayevan, Resailül Cahız ve Kitabu’l-Buhala, Kitabul Osmaniye ve Faziletül Mutezile
214-Fadihatül mutezile adlı eser kime aittir?
&İbn Ravendi
215-Şeytanut tak lakaplı Mutezili alim kimdir?
&Ebu Cafer el Ehvel
216-Muhalifleri tarafından Mutezileye başka isimler de verilmiştir. Bunlar nelerdir?
&İnsanın kendi fiillerini yaratmaya kadir olduğunu söylediği için Kaderiye ve sıfatlar konusunda Cehm b. Safvan’dan etkilendikleri için Cehmiyye
&Fâsıkın tevbe etmediği takdirde ebedi olarak cehennemde kalacağını söyledikleri için Hariciyye olarak adlandırılmışlardır.
&Allah Şerri yaratmaz, dedikleri için Seneviyye veya Mecusiyye ve tövbe etmeden ölenlerin bağışlanmayacağını söyledikleri için Vaîdiyye
&Allah’a bazı kadim sıfatları vermekten kaçındıkları için Muattıla
217-Mutezilenin İslam düşüncesine katkıları nelerdir?
&Dirayet metoduyla yazılan ilk tefsirler yine Mutezile tarafından ortaya konmuştur.
&İslamda dini ve felsefi tefekkürünün gelişmesinde Mutezilenin büyük rolü olmuştur. hakikate ulaşmada aklın gücünü ve hükmünü ve değerini yükseltmiştir.
&Mutezile İslama yönelen fikri meydan okumalara karşı gelerek, İslam itikat ve esaslarının bu saldırılar karşısında akli düzeyde savunmuştur
&Mutezilenin itikadi esasları temellendirmek için ilgilendiği tabiat felsefesi, aynı zamanda İslamda tabii bilimlerin gelişmesine de yardım etmiştir
218-Sahabe döneminde yaşanan olaylara çekimser kalanlara ne ad verilir?
&Mutezile
219-Allahü tealanın subutu sıfatlarını zatının aynı sayıp böylece dalaylı olarak inkar ettikleri için ‘’Sıfatları inkar edenler’’ anlamına ‘’MUATTILA’’ imside verilen mezhep hangisidir?
&Mu’tazile