ORUCU BOZANLAR VE KAZALARI
79-Bütün fıkıh mezhepleri, ramazan günü oruçlu iken bilerek ve isteyerek ……, hem kazâ ve hem de kefâreti gerektireceği konusunda görüş birliği etmişlerdir. Noktalı yere hangisi gelmelidir?
&Cinsel ilişkide bulunmanın
80-‘’Bilerek ve isteyerek bir gıda veya gıda özelliği taşıyan her türlü maddeyi almak hem kazâ hem de kefâret gerekeceğini söyleyen mezhep Hanefîlerdir.’’ Bu ifade için ne söylenilir?
&Parağraf doğrudur.
81-‘’Beslenme amacı ve anlamı taşımayan ve esasen yenilip içilmesi mûtat (normal, alışılmış) olmadığı gibi insan tabiatının meyletmediği şeylerin yenilip içilmesi durumunda da orucun bozulacağını, fakat bunun kefâreti gerektirmeyeceğini Hanefî fakihleri söylemişlerdir.’’ Bu ifade için ne söylenilir?
&Parağraf doğrudur.
82-Oruçlu iken şehvetin normal cinsel birleşme dışında tatmin edilmesi ne gerektirir?
&Kaza
83-Fakihler ağza giren yağmur, kar veya doluyu isteyerek yutmayı, su içme kapsamında değerlendirerek orucu bozacağını söylemişlerdir. Bozulması durumunda ne gerekir?
&Kaza
84-‘’Kişinin kastı olmaksızın boğaza inen yağmur, kar ve dolunun orucu bozmayacağını söylemişlerdir.’’ Bu ifade doğru mudur?
&Doğrudur
85-‘’Kusma, kasten yapılmadığı durumlarda orucu bozmaz. Kasten yapıldığında ise, ağız dolusu kusarsa bozulur. Bu parağraf doğru mudur?
&Parağraf doğrudur.
86-Orucun anlamının (imsak) ortadan kalkmış olduğu gerekçesiyle, ister unutma isterse yanlışlık sonucu olsun, bir şey yiyip içmekle orucun bozulacağını söylemişlerdir. Bu ifade hangi mezhebe aittir?
&Mâlikîler
87-Her şeyin bir zekâtı olduğuna göre, bedenin zekâtı nedir?
&Oruç
88-Orucu bozma kastı bulunmadığı için yanlışlıkla (abdest alırken ağza suyun kaçması gibi) bir şey yiyip içmenin orucu bozmayacağını söyleyen mezhep hangisidir?
&Şafii
89-Orucu bozma kastı bulunmadığı için yanlışlıkla (hata) (abdest alırken ağza suyun kaçması gibi) bir şey yiyip içmenin orucu bozacağını söyleyen mezhep hangisidir?
&Hanefi
90-Sabah vaktinin girip girmediği konusunda şüphesi bulunan kimse yiyip içmeye devam ederken o esnada ikinci fecrin doğmuş olduğu ortaya çıksa oruç bozulur. Bu durumda ne gerekir?
&Kazâ etmesi gerekir.
91-Güneşin battığını zannederek iftar ederken güneşin henüz batmadığı anlaşılsa yine orucu bozulur. Bu durumda ne gerekir?
&Kazâ etmesi gerekir.
92-Bir şey yiyor veya içiyorken imsak vaktinin girdiğini anlayan kimse derhal yemeyi ve içmeyi bırakmalıdır. Bile bile yemeye veya içmeye devam etmesi halinde Hanefî imamlara göre bu kişiye ne gerekir?
&Hem keffaret hem kaza
93-‘’Ağızdan alınacak hap, şurup ve pastil gibi şeylerin orucu bozacağında görüş birliği bulunmaktadır.’’ İfadesi doğru mudur?
&Evet
94-Göze, buruna, kulağa damlatılan ilâcın ve bu organlara konan ve tamamen tedavi amaçlı ilâç ve damlalar orucu …… Noktalı yere ne gelmelidir?
&Bozmaz
95-Burna enfiye çekmek, boğaza inecek şekilde bol miktarda su çekmek gibi davranışlar orucu …….. Noktalı yere ne gelmelidir?
&Bozar
96-‘’Derin yara üzerine sürülen ve karın veya beyne ulaşan ilâcın, merhemin, yapılan iğnenin orucu bozacağı kesindir.’’ Bu görüş kime aittir?
&İmamı Ebu Hanefi
97-‘’Derin yara üzerine sürülen ve karın veya beyne ulaşan ilâcın, merhemin, yapılan iğnenin orucu bozmayacağı kesindir.’’ Bu görüş kime aittir?
&İmameyn
98-1948 yılında ‘’Tabii delikler dışından vücuda giren bir şeyin orucu bozmayacağı’’ yönünde fetva veren üniversite hangisidir?
&Ezher Üniversitesi Fetva Komisyonu
99-Oruçlu iken belli hastalıklara karşı korunmak maksadıyla yapılan aşılar, astım ve nefes darlığı sebebiyle ağıza sıkılan spreyin zerrecikler halinde içeri gittiği ilaçlar orucu bozmayacağını söyleyen âlimler kimin görüşünü esas almışlardır?
&İmameyn
100-’Derin yara üzerine sürülen ve karın veya beyne ulaşan ilâcın, merhemin, yapılan iğnenin, orucu bozulup bozulmama konusunda en ağırlıklı (kabül edilen) görüş hangisidir?
&İmameyn
101-Başlanıp tamamlanmamış (bozulmuş) nâfile oruçların kazâsı ne şekilde olursa olsun kazası gereklidir. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Hanefi
102-Başlanıp tamamlanmamış (bozulmuş) nâfile oruçların kazâsı ne şekilde olursa olsun kazası gerekli değildir. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Şafii
103-Başlanıp tamamlanmamış (bozulmuş) nâfile oruçların kazâsı sadece kasten bozma durumunda kazâyı gerektirir. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Maliki
104-Bir ramazanda kazâya kalmış orucun, gelecek ramazana kadar kazâ edilmesi gerekir. Bir ramazanın kazâ borcu yerine getirilmeden, öteki ramazan gelecek olursa, kazâ borcuna ilâveten bir de fidye ödeme yükümlülüğü ortaya çıkar. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Şafii
105-Ramazan orucunun kazâsı yasak günler dışında (bir ömür içinde) her zaman yapılabilir. Bu görüş hangi mezheplere aittir?
&Hanefi &Maliki
106-Almanya’da oruca başlayan bir kişi uçakla daha doğudaki veya daha batıdaki bir ülkeye yolculuk yapsa iftarı nereye göre yapacaktır?
&Bir yerde oruca başladıktan sonra, daha önce akşam olan doğudaki bir yere uçakla giden bir kimse gittiği yerdeki vakte göre orucunu açacaktır. Eğer batıya gidecek olursa durum yine aynıdır. Yani gittiği yerin vaktine uyarak orucunu açacaktır. İftar vaktine yakın, uçakta yolculuğu devam ediyorsa, uçaktaki görüntüye göre güneş batmadıkça iftar edemez. Çünkü orucun vakti, ikinci fecirden güneşin gurubuna kadar devam eder. Yüksek bir yerde; mesela; yüksek bir minarede veya kulede bulunan kimse, güneşin gurubunu görmedikçe iftar edemez. Aşağıda bulunanlar ise bulundukları yerin takvimine göre iftar ederler. Uçaktakiler de, üzerinde bulundukları yerin saatini ölçü alamazlar; güneşin batmasını beklerler.
107-Devamlı olarak uzun yola gidenler, namaz ve oruçları nasıl yerine getirmelidir?
&İslam dini Ramazan ayında oruç tutamayan hasta ve yolcuların sonradan kaza etmelerini emreder. Mazeret ne kadar devam ederse şerî ruhsat da o kadar devam eder. Bu gibi kimseler bir sene veya on sene sonra, mazeretleri ortadan kalkınca, zamanında tutamadıkları Ramazan oruçlarını kaza ederler. Cenab-ı Hak buyuruyor ki: “Sizden bir kimse hasta veya yolcu olursa oruç tutmadığı günler sayısınca daha sonra diğer günlerde tutsun.” (Bakara, 185) Namaz ise yolculuk sebebiyle kazaya bırakılmaz. Ancak seferi sayıldığı sürece dört rekâtlı farz namazlar iki rekat olarak kılınır. Devamlı olarak uzun yola giden kaptan ve sürücülerin durumu da aynıdır.
108-Oruçlu iken buruna, göze damlatılan ilaç orucu bozar mı?
&Buruna akıtılan ilaçla oruç bozulur. Bu durum da oruçlu o günkü orucuna devam eder. Ramazandan sonra bir gün kaza eder. Göze damlatılan ilaç -eseri boğazda hissedilse bile- orucu bozmaz.
109-Oruçlu iken arkadan veya önden fitil koymak orucu bozar mı?
&Oruçlu iken arkadan fitil kullanmak orucu bozar. Bundan dolayı sadece kaza gerekir, keffaret gerekmez. Kadının tenasül organına ilaç ve benzeri herhangi bir şeyin akıtılması orucu bozar. Erkeğin tenasül organının içine akıtılan ilaç Hanefilere göre orucu bozmaz; Şafiîlere göre ise bozar.
110-Doktor muayene ederken, ağızdan mideye sarkıtılan cihazlarla oruç bozulur mu?
&Bir çöp veya iplik ve sicim gibi herhangi bir şey yutulursa oruç bozulur. Ucu dışarıda olan bir sicim mideye indikten sonra ondan bir parça kopup midede kalmadan dışarı çekilirse oruç bozulmaz. Mideye sarkıtılan cihazın hükmü de aynıdır. Fakat midenin filmini çekmek için ağızdan alınan ilaç orucu bozar.
111-Susuz olarak, hap yutmak orucu bozar mı?
&Oruçlu bir kimse gıda veya deva (ilaç) cinsinden bir şeyi ister su ile, ister susuz olarak yer veya içerse orucu bozulur. Şafiî mezhebine göre; kendisine yalnız kaza gerekir. Hanefi mezhebine göre ise; hem kaza hem de keffaret lazım gelir. Ancak oruç bozmayı mübah kılacak ölçüde bir rahatsızlık sebebiyle ilaç almış ise, orucu bozulur ve kendisine yalnız kaza gerekir, keffaret gerekmez.
112-Nefes darlığından muzdarip bir kimsenin bronşlarını genişletip bir müddet rahat nefes alıp vermesini sağlamak amacıyla ağza sıkılan sprey orucu bozar mı?
&Yoğunlaştırılmış sun’î oksijen, yiyecek, içecek cinsinden olmayıp sırf hastanın teneffüs imkânını kolaylaştırmak için kullanılan bir maddedir. Teneffüs, bütün canlıların yaşayabilmesi için en tabî hakkıdır. Astımlı hastanın fiziki yapısı oruç tutmasına müsait olup başka bir hastalığı da olmadığına göre, ilaç ağız ve nefes boruları civarlarında emilerek yok olduğu gerçeğinden hareketle ve orucun teşri hikmeti de dikkate alındığında, astımlı hastaların rahat nefes almalarını sağlama amacıyla ağıza püskürtülen oksijenli ilacın orucu bozmayacağı mutalaa olunmuştur.
113-Elde olmadan çalışma yerinde toz duman vb. şeylerin yutulması orucu bozar mı?
&Umumî belva kabilinden olup kaçınılması mümkün olmayan, rüzgarın kaldırdığı tozun, yanan ocaktan çıkan dumanın, elenen veya öğütülen un’un yutulması ve benzeri şeyler orucu bozmaz. Zira bunlar devamlı olarak insanlar tarafından karşılaşılan ve sakınılması mümkün olmayan şeylerdir. Ancak sigara, nargile, enfiye gibi kasden içilen şeyler; emilen şekerin veya ilacın boğaza giden tadı orucu bozar. Bunlardan dolayı hem kaza; hem de keffaret gerekir.
114-Oruçlu iken banyo yapan birinin orucu bozulur mu?
&Vücuda dışarıdan her hangi bir şey girmedikçe oruç bozulmaz. Bu itibarla ister temizlik, ister serinlemek maksadıyla olsun, ağız ve burundan su kaçırmamak şartıyla banyo yapmakla oruç bozulmaz.
115-Oruçlu iken boy abdesti almak caiz midir?
&Ağız veya burundan su girip yutulmadıkça yıkanmakla oruç bozulmaz. Bu itibarla ağız ve burundan su kaçırmamak şartıyla oruçlunun (ihtiyarî veya zarurî olarak) boy abdesti alması caizdir. Nitekim Hz. Aişe ile Ümmî Seleme validelerimiz Peygamberimiz (s.a.v)’in Ramazanda im-saktan sonra boy abdesti almış olduğunu haber vermişlerdir. Buna göre geceden cünüp olarak imsak vaktine girmek oruca zarar vermediği gibi, oruçlu iken boy abdesti almak da orucu bozmaz.
116-Cünüp olan sahur yemeği yiyebilir mi? Oruca niyet edebilir mi?
&Cünüp olan kimsenin elini, ağzını yıkamadan yiyip içmesi uygun görülmemiştir. Bu kimsenin gusül abdesti ile meşgul olduğu takdirde sahur yemeği yiyemeyeceği korkusu varsa elini, ağzını yıkadıktan sonra, boy abdesti almadan sahur yemeği yemesinde bir sakınca yoktur.
117-Kefaret orucunun cezası için genel olarak önerilen üç seçenekten ikisi ‘’İki ay peş peşe oruç tutmak ikincisi 60 fakiri doyurmak’’ ve birisi günümüzde hiç uygulanmaz. Bu uygulanmayan kefaret hangisidir?
&Köle azat etmek
118-Kefâret seçeneklerinde sıra gözetmenin gerekli olduğunu savundukları için öncelikle iki ay peş peşe oruç tutmayı, bu mümkün olmazsa diğer seçenek olan altmış fakiri doyurma seçeneğinin uygulanabileceğini ileri sürmüşlerdir. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Hanefi
119-Mazeretsiz olarak ramazanda bir gün oruç yiyen kimsenin ömür boyu oruç tutsa da o günün borcunu gerçekten ödemiş olmayacağını ifade eden söz kime aittir?
&Hz. Peygamberimiz’e
120-Kefâret seçeneklerinde sıra gözetmeksizin (Oruç, fakir, köle) herhangi bir seçeneğin yerine getirilmesi yeterlidir. Bu görüş hangi mezhebe aittir?
&Maliki